Χανιώτικα Νέα / Ως “βιβλίο κουτί” για την έμπνευση μικρών και μεγάλων / Μαρία Δρακάκη / 12 Ιανουαρίου 2021

«Τι όμορφο που είναι ένα βιβλίο
 που επινοήθηκε για να πιάνεται στο χέρι,
ακόμα και στο κρεβάτι,
ακόμα και μέσα σε μια βάρκα,
ακόμα κι εκεί που 
δεν υπάρχουν ηλεκτρικές πρίζες,
ακόμη κι αν έχει 
αποφορτίσει κάθε μπαταρία
και αντέχει τα σημάδια 
και τα τσαλακώματα,
μπορεί να αφεθεί να πέσει καταγής 
ή να παραιτηθεί ανοιγμένο στο στήθος
ή στα γόνατα όταν μας παίρνει ο ύπνος,
 μπαίνει στην τσέπη, φθείρεται,
καταγράφει την ένταση, την επιμονή 
ή το ρυθμό των αναγνώσεών μας,
και μας υπενθυμίζει
 (αν φαίνεται καινούριο ή άκοπο)
ότι δεν το διαβάσαμε ακόμη
 Ουμπέρτο Έκο

Ένα βιβλίο για παιδιά, εμπνευσμένο από όσα ένα κουτί μπορεί να προκαλέσει στη σκέψη, στη φαντασία, στη δημιουργικότητα, στο συναίσθημα, στο ενδιαφέρον, στην περιέργεια στην έκπληξη! Ένα βιβλίο που δεν είναι κουτί, αλλά διεκδικεί θαρραλέα το ταξίδι της σκέψης, το άγγιγμα της χαράς, την αίσθηση της ασφάλειας, την πεποίθηση της οικειότητας, την αντίληψη της μνήμης, τον ενθουσιασμό της προσδοκίας που μπορεί θαυμαστά να ενεργοποιήσει ένα κουτί. Ένα «κουτί κουτό» που απενοχοποιεί τη σημασία του «κουτού» και την εκτινάσσει σε μια ανοιχτή αθώα αγκαλιά που μπορεί να χωρέσει κάθε τι !!!!
Και έτσι το βιβλίο «Μια αγκαλιά και ένα φιλί κι ένα… κουτό κουτί» έρχεται στην εποχή του ιού. Σε μια περίοδο που η αγκαλιά και το φιλί, λείπουν σε μικρούς και μεγάλους, επιβαρυμένα από το ύποπτο επιδημιολογικό φορτίο, για να υπενθυμίσει την εμπιστοσύνη, την καλοσύνη, την ευαίσθητη ψυχή που κλείνει ερμητικά, όπως ένα κουτί, όταν απειλείται, όταν τραυματίζεται, όταν φοβάται και ανοίγει διάπλατα αντίστοιχα, όταν ξεχειλίζει από χαρά, όταν κατακλύζεται από αγάπη, όταν κυριαρχείται από έμπνευση…

Η συγγραφέας επενδύει προφανώς στη σχέση που έχει η ίδια με το κουτί και δίνει στο περιεχόμενο του βιβλίου, άπειρες δυνατότητες και βαθμούς ελευθερίας που σπάνε στεγανά, υπερβαίνουν στερεότυπα, συνδέουν ετερόκλητα, προσδιορίζουν ανεξάντλητες ιδιότητες, προτρέπουν για άπειρες επιλογές… Και η εικονογράφος μαζί της ζωντανεύει χαρισματικά με τις γλαφυρές εικόνες της, κάθε «μικρό θαύμα» που μπορεί να φιλοξενήσει ένα τέτοιο «κουτό κουτί»:

«ΜΙΑ ΑΓΚΑΛΙΑ ΚΙ ΕΝΑ ΦΙΛΙ κι ένα… ΚΟΥΤΟ ΚΟΥΤΙ» Συγγραφέας: Βαλεντίνα Παπαδημητράκη. Εικονογράφος: Μαρίνα Δημοπούλου. Μπορεί ένα κουτί να μεγαλώνει και να μικραίνει; Ν’ αλλάζει χρώμα, μέγεθος και υλικό; Και τι χωράει μέσα σ’ ένα κουτί; Χωράει… ο ουρανός με τ’ άστρα; Με ομοιοκαταληξίες και ελεύθερο στίχο, με ζωηρά χρώματα και απρόσμενα σχέδια, με έμπνευση από την παράδοση και τον σύγχρονο κόσμο, με χιούμορ και τρυφερότητα… Οι δύο δημιουργοί φτιάχνουν ένα ποιητικό παιχνίδι φαντασίας με λέξεις και εικόνες. Ένα κουτί. Ένα κουτό κουτί. Γεμάτο όνειρα, προσδοκίες, μαγευτικά τοπία και υποσχέσεις για αναπάντεχα ταξίδια» αναφέρουν οι εκδόσεις «ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ» στην προβολή της ταυτότητας του πρωτότυπου βιβλίου για παιδιά.

Το «ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ» που χρόνια τώρα έχει αναδείξει στον κόσμο του βιβλίου την εκ-παιδευτική λειτουργία του «κουτιού», έχοντας εκδώσει πολλά θεματικά εκπαιδευτικά υλικά σε μορφή κουτιού που κυριολεκτικά ξεχώρισαν για την ανάδειξη της πολυπρισματικότητας, της διεπιστημονικότητας και της πρωτότυπης σύνθεσης τους. Στο βιβλίο της Βαλεντίνας Παπαδημητράκη οι εκδόσεις «ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ» επιλέγουν αριστοτεχνικά την υφή του εξωφύλλου να παραπέμπει στο κουτί, μια λεπτομέρεια που απογειώνει για μια ακόμη φορά την ευαισθητοποιημένη σχέση αγάπης του εκδοτικού οίκου με το βιβλίο !

Η Βαλεντίνα Παπαδημητράκη είναι ηθοποιός, σκηνοθέτης και ραδιοφωνική παραγωγός. Σπούδασε θέατρο στην Ανώτερη Σχολή Δραματικής Τέχνης «Βεάκη» και εκπαιδευτικό δράμα στο Εργαστήρι του Θεάτρου «Πόρτα» της Ξένιας Καλογεροπούλου. Ως ηθοποιός έχει εργαστεί στο θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Ως σκηνοθέτης έχει συνεργαστεί με το Εθνικό Θέατρο, την Εταιρεία Θεατρικής Ανάπτυξης Λεμεσού, το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης, καθώς και με ερασιτεχνικές θεατρικές ομάδες. Δεν χρειάζεται προφανώς ιδιαίτερες συστάσεις, ειδικά στην πόλη των Χανίων, γιατί η σεμνή προσφορά της στον πολιτισμό είναι συνεχής και πολυδιάστατη με το «Θέατρο Παπουτσιού» που δημιούργησε, αλλά και με τη ραδιοφωνική της εκπομπή «Ανέβα μήλο, κατέβα ρόδι» για παιδιά που χαράζει πρωτότυπα μονοπάτια στο ραδιόφωνο για παιδιά!

Ο διάλογος μας που ξεδιπλώνεται ενδεικτικά παρακάτω για το βιβλίο της, συμφωνήσαμε να έχει συνέχεια δημιουργική, αφού και η δική μου σχέση με το κουτί παραμένει εμμονή που εκδηλώνεται ανέκαθεν στους σχεδιασμούς των εμψυχώσεων μου:

«-Ποια είναι η προσωπική σου σχέση με τις δυνατότητες ενός κουτιού;
-Λατρεύω τα κουτιά. Μ’ αρέσει να κρύβω αντικείμενα μέσα σε κουτιά και μετά να τα ξεχνάω. Μ’ αρέσει ακόμα πιο πολύ να ανακαλύπτω τα πράγματα που είχα κρύψει. Μ’ αρέσει να στοιβάζω κουτιά, να στολίζω μ’ αυτά το σπίτι μου. Τα κουτιά νομίζω πως είναι το σημείο όπου συναντιούνται η παιδική και η ενήλικη πλευρά μου. Είναι όμορφα, παιχνιδιάρικα, κρύβουν εκπλήξεις, αναμνήσεις, μυστικά, αλλά είναι και αντικείμενα αποθήκευσης και οργάνωσης.

-Πώς εμπνεύστηκες το αφήγημα του βιβλίου σου;
-Μεγάλωσα ακούγοντας σε δίσκο βινυλίου τον «Μορμόλη» του Ράινερ Χάχφελντ από την παιδική σκηνή της Ξ. Καλογεροπούλου. Την παράσταση δεν την είχα δει ποτέ γιατί τότε ζούσα στην Κύπρο, αλλά τον δίσκο τον είχα μάθει απ’ έξω! «Ένα κουτό κουτί και τίποτα παραπάνω», λέει ο κύριος Μπουρίνιας όταν καταστρέφει τον Μορμόλη, το απίθανο παιχνίδι που επινόησαν ο Ρίκι και η Μάντα. Έπειτα, είναι εκείνο το αίνιγμα που λέει «Έχω ένα κουτί κι έχει μέσα κάτι τι. Κι αν χαθεί το κάτι τι, τι το θέλω το κουτί;». Κι ακόμα, η παράσταση κλόουν «Κουτό κουτί» που έφτιαξαν δυο φίλοι μου, ο Ταξιάρχης Βασιλάκος και ο Μπιόρν Γκράμποου. Ούτε κι αυτή την παράσταση την είδα ποτέ, αλλά άκουσα πολλά γι’ αυτήν. Ο τίτλος «Μια αγκαλιά κι ένα φιλί κι ένα κουτό κουτί» είναι μια φράση που μου είπαν τα δυο παιδιά του Ταξιάρχη, ο Οδυσσέας και η Ανατολή, σε μια εκδρομή που πήγαμε παρέα. Η έμπνευση ακολουθεί πολλές φορές απρόσμενες διαδρομές. Το σίγουρο είναι πως θέλησα να δώσω στα παιδιά λίγο χώρο για παιχνίδι και κουταμάρα. Δε χρειαζόμαστε μόνο τα χρήσιμα!

-Οι μικροί και μεγάλοι αναγνώστες σου πόσο σε βοηθούν να σκεφτείς «έξω από το κουτί»; Υπάρχουν αναγνώστες που ανταποκρίνονται με ιδέες εντελώς «έξω από το κουτί»; Πώς βιώνεις την επικοινωνία με το κοινό σου;
-Σε μια από τις διαδικτυακές παρουσιάσεις του βιβλίου ζήτησα από κάθε παιδί να βάλει μέσα σε ένα άδειο κουτί τρία τυχαία αντικείμενα. Ένα κοριτσάκι διάλεξε να βάλει μέσα στο κουτί ένα πακέτο ζελεδάκια, μια παντόφλα και ένα μήλο. «Και τι κάνουν όλα αυτά μαζί εκεί μέσα;», ρώτησα αμέσως μετά. «Τρώγονται!», απάντησε η μικρούλα. Για να δημιουργήσεις τέχνη είναι απαραίτητο να σκεφτείς «έξω από το κουτί». Ν’ αφήσεις το μυαλό και την ψυχή σου να οδηγηθούν σε μονοπάτια που δεν είναι αναμενόμενα και συνηθισμένα, να κάνεις ανορθόδοξους συνειρμούς, απρόσμενες συνδέσεις. Τα παιδιά και οι ενήλικες που έχουν κρατήσει την παιδικότητά τους ήταν πάντοτε οδηγός και συνοδοιπόρος μου σ’ αυτές τις περιπλανήσεις. Το βιβλίο κυκλοφόρησε εν μέσω καραντίνας κι έτσι η επικοινωνία μου με τα παιδιά γίνεται προς το παρόν μόνο μέσω διαδικτύου. Μου λείπει πολύ η άμεση, ζωντανή επαφή. Χαίρομαι όταν μου στέλνουν σκέψεις και ζωγραφιές εμπνευσμένες από το «κουτό κουτί», απολαμβάνω την αλληλεπίδραση μέσα από το «Ανέβα μήλο, κατέβα ρόδι», τη ραδιοφωνική μου εκπομπή στο Δίκτυο fm 91.5, αλλά μου λείπει η πραγματική συνάντηση. Το να έχεις τα παιδιά γύρω σου και να τους απευθύνεσαι κοιτάζοντάς τα στα μάτια, να μπορούν να σε βλέπουν, να σε ακούν και να σου μιλούν διά ζώσης, δε συγκρίνεται με την επικοινωνία μέσα από οθόνες.

-Τι δεν θα έβαζες ποτέ μέσα σε ένα κουτί;
-Σε ένα «κουτό κουτί» θα έβαζα τα πάντα! Σ’ ένα συμβατικό κουτί δε θα έβαζα ποτέ τα όνειρά μου.»

Ευχαριστώ πολύ τη Βαλεντίνα Παπαδημητράκη για τον χρόνο της και το φωτογραφικό υλικό που μου παραχώρησε!

Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις:
https://kaleidoscope.gr/el/blog/–b1759.html
https://kaleidoscope.gr/el/home/9789604712151-agkalia-fili-kouto-kouti-642.html
https://www.facebook.com/koutokouti
https://diktyofm.gr/arxeio/60-ekpompes-aneva-milo
https://apotis4stis5.com/more-music/vivlio/46926-oumperto-eko-ti-omorfo-pou-einai-ena-vivlio

Πηγή:

https://www.haniotika-nea.gr/os-vivlio-koyti-gia-tin-empneysi-mikron-kai-megalon/