English
Η«Υπόγεια εκδρομή» των Φραγκεσκάκη - Γουτιάνου -Κύρδη είναι ένα βιβλίο που μυεί τους αναγνώστες στον κόσμο της τέχνης με όχημα -κυριολεκτικά- το μετρό, καθώς αφορμάται από τα μνημειακών διαστάσεων έργα που κοσμούν τους σταθμούς. Έτσι, μικροί και μεγάλοι ανακαλύπτουμε μια «κρυμμένη» πόλη κάτω από την πόλη. Ανακαλύπτουμε ότι οι σταθμοί, από χρηστικά και αδιάφορα κελύφη, μετατρέπονται σε ένα πλούσιο από οπτικά ερεθίσματα υπόγειο χώρο, ένα αντίβαρο στη μονότονη καθημερινότητα, στον αστικό «θόρυβο», στην περιρρέουσα πολιτισμική υποβάθμιση.
Η κάθε μία από τις δημιουργούς, με τον δικό της καλλιτεχνικό τρόπο, μεταφέρει το μήνυμα ότι η τέχνη βρίσκεται παντού και σχετίζεται γόνιμα με την ιστορία της πόλης ή της περιοχής.
Στο πρώτο μέρος, με μια κυκλική αφήγηση θα ακολουθήσουμε τη μικρή Νεφέλη στην περιδιάβασή της σε τρεις σταθμούς. Μια μικρούλα λέξη, ένα ζωηρό και σκανταλιάρικο «έλα» που ξέφυγε από το βιβλίο της, θα είναι η αφορμή γι' αυτό το μαγικό παιχνίδι μετάβασης από μια μορφή τέχνης (λογοτεχνία) σε κάποιες άλλες (ζωγραφική, γλυπτική). Ένα παιχνίδι γνώσης για το πώς όσα συνέβησαν ή συμβαίνουν στην επιφάνεια μεταπλάθονται σε έργα τέχνης που κοσμούν τον χώρο κάτω από την επιφάνεια.
Η Νεφέλη αναρωτιέται, στοχάζεται, συνομιλεί μ’ αυτά. Τα πλησιάζει, τα αγγίζει, τα «ακούει», τα φέρνει στα μέτρα της, τα κάνει δικά της. Μα πάνω απ’ όλα παίζει μαζί τους. Γιατί η Χρ. Φραγκεσκάκη φαίνεται να γνωρίζει καλά πως η γνώση είναι αποτελεσματική όταν απορρέει από την ολιστική ενεργοποίηση του ανθρώπου, όταν προσεγγίζεται με παιγνιώδη τρόπο-κυρίως όταν αφορά την πρόσληψή της από τα παιδιά.
Το δεύτερο μέρος, που έχει επιμεληθεί η Κ. Κύρδη, αφορά δράσεις γνωριμίας των έργων τέχνης που φιλοξενούνται σε 19 στάσεις του μετρό. Τα παιδιά θα γνωρίσουν τον Φασιανό, την Ζούνη, τον Γαΐτη, τον Μυταρά, τον Κεσανλή, την Πεκλάρη, τη Χρύσα και άλλους καλλιτέχνες. Χάρη σε αυτές τις προτεινόμενες δράσεις το παιδί, και όχι μόνο, θα αντιληφθεί ότι η τέχνη -πέρα από το όποιο αισθητικό ερέθισμα δημιουργεί- ταυτόχρονα λειτουργεί και ως αφορμή για να κινητοποιηθεί η φαντασία και να ενεργοποιηθεί η έμφυτη τάση των παιδιών να βλέπουν με άλλο τρόπο τη γύρω τους πραγματικότητα. Γίνεται έτσι σαφές ότι η τέχνη είναι κομμάτι της καθημερινότητας, κρύβεται εκεί που δεν το φανταζόμαστε και απευθύνεται σε όλους, μικρούς και μεγάλους.
Συνεκτικό στοιχείο των δύο μερών οι ετυμολογικές πληροφορίες για τη λέξη «μετρό» και η εικονογράφηση της Ε. Γουτιάνου. Οι εικόνες προσδίδουν μια τρίτη διάσταση στο βιβλίο και λειτουργούν ως βιβλίο μέσα στο βιβλίο. Η έκφραση των προσώπων, η ροή της κίνησης, τα ζωντανά χρώματα δημιουργούν μια άλλη προσέγγιση των έργων.
Οι εκδόσεις Καλειδοσκόπιο παρέδωσαν ένα βιβλίο που αποτελεί εξαιρετικό εργαλείο διακειμενικής προσέγγισης των έργων που κοσμούν το μετρό αλλά διαθέτει και μια ευφάνταστη πρόταση για το πώς οι περίφημες «εκπαιδευτικές» δράσεις μπορούν να διαφοροποιούνται από ό,τι θυμίζει σχολείο. Κυρίως, όμως, επαναδιαπραγματεύεται τη σχέση της τέχνης με τον δημόσιο χώρο ως τόπο συνάντησης διαφορετικών εμπειριών και βιωμάτων, ως μέσο κατάργησης των διαχωριστικών γραμμών ανάμεσα σε «ιδιωτικό» και «δημόσιο» (με την ευρύτερη έννοια), αφού η ίδια η πράξη τού δημιουργείν είναι αμιγώς κοινωνική.
Info: Υπόγεια εκδρομή
Συγγραφέας: Χριστίνα Φραγκεσκάκη
Εικονογράφηση: Ευαγγελία Γουτιάνου
Εκπαιδευτικές προτάσεις: Καλλιόπη Κύρδη