Press Publica / Έλσα Μυρογιάννη: Το όνειρο του Ιωάννη / Γιώργος Κιούσης / 5 Οκτωβρίου 2018

Από το οικογενειακό κτήμα στα Επισκοπιανά της Κέρκυρας, ο Ιωάννης Καποδίστριας βρέθηκε αρκετά νέος να σταδιοδρομεί ως διπλωμάτης στην Ευρώπη του Ναπολέοντα. Η μόρφωση, η πατρική επιρροή, η εμπειρία του στην Επτάνησο Πολιτεία οδήγησαν σε μια ζωή γεμάτη προκλήσεις. Ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη, υπηρέτησε μια τεράστια αυτοκρατορία, συνεργάστηκε ή συγκρούστηκε με τις μεγαλύτερες πολιτικές φυσιογνωμίες της εποχής του. Αλλά δεν ήταν ζωή χωρίς δυσκολίες: μακριά από την πατρίδα, συχνά χωρίς φίλους, με περιορισμένα μέσα και βαριές ευθύνες, αναγκάστηκε τελικά να εγκαταλείψει μια ζηλευτή σταδιοδρομία για λόγους προσωπικής και πολιτικής ηθικής. Μέχρι που εκλέχτηκε κυβερνήτης της ρημαγμένης Ελλάδας, μιας χώρας που γνώριζε μόνο από τα διαβάσματά του. Η Έλσα Μυρογιάνη ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη ως εκπαιδευτικός στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Α.Π.Θ., Μουσειολογία στο Λέστερ της Αγγλίας και επιμορφώθηκε στις νέες τεχνολογίες στο Α.Π.Θ. Δούλεψε ως αρχαιολόγος, ερευνήτρια, εκπαιδευτικός, μουσειοπαιδαγωγός και επιμορφώτρια φιλολόγων στη διδασκαλία με χρήση ΤΠΕ. Έχει συγγράψει τα: «Arbeia Roman Fort» (παιδικός οδηγός στα αγγλικά), «Η παλαιοχριστιανική Θεσσαλονίκη» (φάκελος για τον εκπαιδευτικό, συλλογικό), «10 μικροί διάλογοι για ένα μουσείο» (παιδικός οδηγός) και «Φιλόλογοι στον υπολογιστή» (επιμέλεια, μαζί με τον Δ. Μαυροσκούφη).

-«Το όνειρο του Ιωάννη», αφιερωμένο στον Καποδίστρια, εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, τον ευγενή και ανιδιοτελή, πρώτο πρωθυπουργό της χώρας μας;

Ο Καποδίστριας είναι αναμφίβολα μια εμβληματική μορφή στην ιστορία της χώρας μας και όχι μόνο. Υπήρξε ευγενής με τη διπλή σημασία της λέξης – αριστοκράτης και πνευματική φυσιογνωμία – και επένδυσε στη δημιουργία του ελληνικού κράτους όταν η εξέλιξη της επανάστασης ήταν αβέβαιη.

-Ο γιατρός που έγινε κορυφαίος διπλωμάτης;

Οι σπουδές ιατρικής έδιναν κοινωνικό κύρος εκείνη την εποχή. Ωστόσο, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι απείχαν πολύ από τις σημερινές σπουδές και την εξάσκηση του επαγγέλματος. Εξάλλου, ο Ιωάννης σπούδασε και Νομική και Φιλοσοφία, καθώς οι σπουδές τότε είχαν μία ολιστικό προσέγγιση.

-Πήρατε ιστορικές πηγές και δημιουργήσατε μυθοπλαστικά αυτό το βιβλίο;

Ναι, μελέτησα μια αρκετά εκτενή βιβλιογραφία. Μεγάλη βοήθεια υπήρξε η αλληλογραφία με τον πατέρα και η λεγόμενη Αυτοβιογραφία, που βρίσκονται δημοσιευμένες ψηφιακά. Η μυθοπλασία ήταν απαραίτητη ώστε να γίνει το βιβλίο ελκυστικό και οι μαθητές να έρθουν πιο κοντά στον ήρωα και στην εποχή. Αυτός είναι εξάλλου ο στόχος αυτής της σειράς του Καλειδοσκόπιου, η οποία περιλαμβάνει μυθιστορηματικές βιογραφίες σημαντικών Ελλήνων με σκοπό να προκαλέσουν το ενδιαφέρον των μαθητών. Στο τέλος του βιβλίου υπάρχουν επιπλέον πληροφορίες για πιθανά ερωτήματα που έχουν προκύψει.

-Πως ασχοληθήκατε με αυτό το θέμα;

Ο Καποδίστριας υπήρξε μια προσωπικότητα που πάντα με γοήτευε, αλλά και με την οποία αισθανόμουν ότι  είχα ανοικτούς λογαριασμούς, με την έννοια ότι δεν είχα αρκετές γνώσεις ώστε να έχω προσωπική άποψη. Θέλω να ευχαριστήσω την Ελένη Σταμπόγλη που μου ζήτησε να ετοιμάσω δύο εκπαιδευτικές προτάσεις για το Ψηφιακό αρχείο «Ιωάννης Καποδίστριας», μία για το δημοτικό και μία για το γυμνάσιο, οι οποίες βρίσκονται αναρτημένες στον δικτυακό τόπο και θα μπορούσαν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά με το βιβλίο. Όταν άρχισα να διαβάζω και να αποκτώ περισσότερες γνώσεις για αυτή τη μεγάλη μορφή, δεν μπορούσα πλέον να σταματήσω.

-Τι θέλετε να δώσετε σε μικρούς και μεγάλους αναγνώστες μέσα από τις σελίδες του; 

Συνηθίζεται τα τελευταία χρόνια στη λογοτεχνία και στον κινηματογράφο να παρουσιάζεται και να φωτίζεται μία περίοδος από τη ζωή κάποιας σημαντικής προσωπικότητας. Θεώρησα πολύ σημαντικό να φωτίσω τα χρόνια του Ιωάννη στην Ευρώπη, αυτά που τον διαμόρφωσαν στον πολιτικό και διπλωμάτη ο οποίος προσκλήθηκε να αναλάβει στα χέρια του την τύχη του νεογέννητου κράτους. Θέλησα να δώσω όχι μόνο τις καλές στιγμές, αλλά και τα προβλήματα που αντιμετώπισε, και τα οποία αντιμετωπίζουν και σήμερα πολλοί Έλληνες επιστήμονες που εργάζονται στο εξωτερικό, όπως η μοναξιά, οι οικονομικές δυσκολίες, η έλλειψη της μητρικής γλώσσας κλπ., μολονότι βέβαια σήμερα οι συνθήκες είναι εντελώς διαφορετικές.

Η ιστορία είναι μια επιστήμη που δεν προσεγγίζεται εύκολα και οι μαθητές, όπως ξέρουμε, δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη γοητεία της, όταν μάλιστα δεν καθοδηγούνται σωστά μέσα στις σχολικές αίθουσες. Επίσης, τα σχολικά εγχειρίδια αναφέρονται συνήθως στον Κερκυραίο και τον Κυβερνήτη Καποδίστρια, παραλείποντας τον Καποδίστρια διπλωμάτη. Θεωρώ λοιπόν ότι  το βιβλίο θα ήταν ένα εξαιρετικό έναυσμα για μαθητές της Στ΄ δημοτικού και της Γ΄ γυμνασίου ώστε να γνωρίσουν αυτή τη γοητευτική προσωπικότητα και να κατανοήσουν τη μετέπειτα στάση του.

-Φαντάζομαι πως ήταν εξαιρετικά δύσκολο να απομονώσετε φράσεις, πηγές και εικόνες και να χτίσετε πάνω σε αυτές μια ιστορική προσωπικότητα που όμοιά της δεν έχει η πολιτική μας ιστορία…

Ευτυχώς, υπάρχει μια τεράστια βιβλιογραφία για τον Καποδίστρια. Αλλά διάβασα πολύ και για την ιστορία, τις ιδέες και το πνεύμα της εποχής. Ήταν μια πολύ ευχάριστη διαδικασία γιατί το γύρισμα του 18ου στον 19ο αιώνα είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιστορική περίοδος. Επίσης σώζονται και δικά του κείμενα, ώστε δεν μου ήταν δύσκολο να αναφέρω φράσεις που έκρινα ότι τον χαρακτηρίζουν. Θα ήθελα εδώ να αναφέρω ότι και η εικονογράφηση της Ευαγγελίας Γουτιάνου στηρίζεται και αναπλάθει δημιουργικά πίνακες, αντικείμενα και τοπία της εποχής.

-Αναφέρεστε σε γεγονότα της ζωής του που τον σημάδεψαν πριν έρθει στην Ελλάδα;

Ναι, θέλησα να απομονώσω κάποια τέτοια γεγονότα προσπαθώντας ωστόσο αφενός να μην γίνει το βιβλίο μια συρραφή από ιστορικά ανέκδοτα και να διατηρήσει την επιστημονική του ουσία και αφετέρου να είναι ελκυστικό για τις νεαρές ηλικίες.

-Και στον ανεκπλήρωτο έρωτά του με την Ρωξάνδρα….

Αυτή ήταν μια ρομαντική ιστορία αγάπης εντελώς ενταγμένη στο πλαίσιο της εποχής, και επομένως πολύ ενδιαφέρουσα, την οποία όμως θίγω φευγαλέα, καθώς προέκρινα την αναφορά άλλων πολύ σημαντικών γεγονότων.

-Θυμάμαι κάποτε την αείμνηστη Ελένη Κούκου, σε ομιλία της, περιέγραψε πως τον υποδέχθηκαν στο Ναύπλιο. Μεσσιανική υποδοχή από μια καθημαγμένη χώρα…

Αυτή η υποδοχή έδειχνε το πόσα πολλά και ακατόρθωτα περίμεναν από έναν άνθρωπο, ο οποίος όμως είχε πλήρη επίγνωση των δυσκολιών που είχε να αντιμετωπίσει.

-Ήταν ρομαντικός και δεσποτικός συνάμα; Μπορούσε να ήταν αλλιώς;

Η διαμόρφωση της πολιτικής του προσωπικότητας έγινε μέσα στο πλαίσιο της πεφωτισμένης δεσποτείας της ρωσικής αυτοκρατορίας, επομένως θα μπορούσαμε να πούμε ότι το πνεύμα της εποχής και του συγκεκριμένου τόπου τον καθόρισε. Ωστόσο, δεν ήταν ανίδεος ως προς τα αιτήματα της γαλλικής επανάστασης. Αλλά ήταν πολύ πραγματιστής για να παρασυρθεί από έωλα οράματα, καθώς είχε ζήσει εκ των ένδον τις πολιτικές και διπλωματικές περιπέτειες που σφράγισαν την εποχή του.

Πηγή:

https://www.presspublica.gr/elsa-myrogianni-to-oneiro-toy-ioanni-2/