ΘΕΑΘΗΝΑΙ / Να ακούμε και να παρατηρούμε το παιδί / Μαρία Σούμπερτ / 11 Μαΐου 2019
Γράφει η Μαρία Σούμπερτ στο Θεαθήναι για το βιβλίο "Μιλώντας σε γονείς-Έντεκα κείμενα της Μαρίας Μοντεσσόρι".
Ένας αιώνας μας χωρίζει από την εποχή εκείνη που η Μαρία Μοντεσσόρι εντόπιζε τις δυσλειτουργίες του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και του τρόπου ανατροφής και διαπαιδαγώγησης των παιδιών, και πρότεινε τις δικές της ιδέες, οι οποίες βασίζονται στην ελεύθερη και φυσική ανάπτυξη των ικανοτήτων του παιδιού. Και φυσικά ακόμα και σήμερα χρειάζεται να ξεχωρίζουμε αρκετά τι σημαίνει φυσική ανάπτυξη, τι σημαίνει ελευθερία και αν όλο αυτό το σύστημα χρειάζεται όρια και κανόνες.
Θα πρέπει καταρχήν να σημειώσουμε πως δεν υπάρχει πιο συγκεκριμένο και οριοθετημένο πράγμα από την ελευθερία. Αντίθετα με αυτό που πιστεύουν ή οραματίζονται αρκετοί συνάνθρωποί μας η ελευθερία δεν σημαίνει ασυδοσία. Η ελευθερία έχει κανόνες και όρια, γιατί η ελευθερία σημαίνει την φυσική και χωρίς καταπίεση συνείδηση της σημασίας των κανόνων στις διαπροσωπικές σχέσεις. Ή για να το πούμε διαφορετικά: η ελευθερία αφορά την σχέση μας με τον εαυτό μας, το να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να νιώθει, να εκφράζεται, να δρα και να αντιδρά, να σχετίζεται με ότι εκείνος κουβαλάει, χωρίς να φοράει μάσκες, χωρίς να καταστρατηγεί τον προσωπικό χώρο των άλλων ούτε τον δικό του.
Θα πρέπει καταρχήν να σημειώσουμε πως δεν υπάρχει πιο συγκεκριμένο και οριοθετημένο πράγμα από την ελευθερία. Αντίθετα με αυτό που πιστεύουν ή οραματίζονται αρκετοί συνάνθρωποί μας η ελευθερία δεν σημαίνει ασυδοσία. Η ελευθερία έχει κανόνες και όρια, γιατί η ελευθερία σημαίνει την φυσική και χωρίς καταπίεση συνείδηση της σημασίας των κανόνων στις διαπροσωπικές σχέσεις. Ή για να το πούμε διαφορετικά: η ελευθερία αφορά την σχέση μας με τον εαυτό μας, το να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να νιώθει, να εκφράζεται, να δρα και να αντιδρά, να σχετίζεται με ότι εκείνος κουβαλάει, χωρίς να φοράει μάσκες, χωρίς να καταστρατηγεί τον προσωπικό χώρο των άλλων ούτε τον δικό του.
Τα μικρά παιδιά δείχνουν να έχουν μια εγγενή σχέση με την ελευθερία –και όχι με την ασυδοσία, επαναλαμβάνω. Χρειάζονται κανόνες και όρια για να νιώσουν ασφαλή, ταυτόχρονα όμως χρειάζονται να επιλέξουν εκείνα είτε τη δραστηριότητα που θα τα απασχολήσει για κάποια ώρα, είτε τον τρόπο με τον οποίο θα μάθουν κάτι καινούργιο.
Αυτό άλλωστε υποστηρίζει και η Μαρία Μοντεσσόρι, η οποία λέει πως τα παιδιά μέσα από το παιχνίδι δουλεύουν σκληρά. Δουλεύουν για να μάθουν, δουλεύουν για να ζήσουν, γιατί κάθε τους κίνηση ενεργοποιεί τους νευρώνες. Για να λειτουργήσει όμως αυτό, τα παιδιά χρειάζονται περιβάλλοντα φτιαγμένα στα δικά τους μεγέθη. Και αν αυτό σε μεγάλο βαθμό φαίνεται σήμερα αυτονόητο, σκεφτείτε πως η Μοντεσσόρι δραστηριοποιήθηκε σε μια εποχή όπου το παιδί θεωρούνταν από τη φύση του ένα πλάσμα που οφείλει να καθοδηγείται από τους ενήλικες και να προσαρμόζεται στον δικό τους τρόπο ζωής. Θεωρούταν για αιώνες ολόκληρους ένας μικρόσωμος ενήλικας και όχι ένα αναπτυσσόμενο πλάσμα που χρειάζεται στήριξη, βοήθεια και αυτοπεποίθηση για να γνωρίσει τον κόσμο γύρω του.
Οι παρατηρήσεις της Μοντεσσόρι ξεκίνησαν, όταν εκείνη δούλεψε με παιδιά με ειδικές ανάγκες, τα οποία προφανώς χρειάζονταν ένα διαφορετικό τρόπο για να μάθουν. Τότε ήταν που σκέφτηκε πάνω στην αυτονομία, την βούληση και την ελευθερία του παιδιού, ξεχωρίζοντας όμως την ανορίωτη σχέση αγάπης που προσφέρουν αρκετοί γονείς από τις δικές της έννοιες. Οι γονείς για εκείνην πρέπει να βοηθούν, όχι να κάνουν για το παιδί τους ότι πιστεύουν πως δεν μπορεί να κάνει εκείνο. Ταυτόχρονα όμως δεν θα έπρεπε να πιέζουν το παιδί να τους πει κάτι, το οποίο εκείνο ακόμα δεν μπορεί να βάλει σε λόγια. Η Μοντεσσόρι το ονομάζει αυτό το «μυστικό» του παιδιού.
Το βιβλίο «Μιλώντας σε γονείς» συμπεριλαμβάνει έντεκα κείμενα της Μαρίας Μοντεσσόρι, τα οποία με έναν άμεσο και πολύ ξεκάθαρο τρόπο προτείνουν –στις αρχές του περασμένου αιώνα- τρόπους επικοινωνίας με τα παιδιά που ακόμα και σήμερα μας εκπλήσσουν όχι μόνο για την επαναστατικότητά τους, αλλά και την ανάγκη να παρατηρούμε και να ακούμε τα παιδιά για να τα βοηθήσουμε να έχουν μια υγιή ανάπτυξη.
Αυτό άλλωστε υποστηρίζει και η Μαρία Μοντεσσόρι, η οποία λέει πως τα παιδιά μέσα από το παιχνίδι δουλεύουν σκληρά. Δουλεύουν για να μάθουν, δουλεύουν για να ζήσουν, γιατί κάθε τους κίνηση ενεργοποιεί τους νευρώνες. Για να λειτουργήσει όμως αυτό, τα παιδιά χρειάζονται περιβάλλοντα φτιαγμένα στα δικά τους μεγέθη. Και αν αυτό σε μεγάλο βαθμό φαίνεται σήμερα αυτονόητο, σκεφτείτε πως η Μοντεσσόρι δραστηριοποιήθηκε σε μια εποχή όπου το παιδί θεωρούνταν από τη φύση του ένα πλάσμα που οφείλει να καθοδηγείται από τους ενήλικες και να προσαρμόζεται στον δικό τους τρόπο ζωής. Θεωρούταν για αιώνες ολόκληρους ένας μικρόσωμος ενήλικας και όχι ένα αναπτυσσόμενο πλάσμα που χρειάζεται στήριξη, βοήθεια και αυτοπεποίθηση για να γνωρίσει τον κόσμο γύρω του.
Οι παρατηρήσεις της Μοντεσσόρι ξεκίνησαν, όταν εκείνη δούλεψε με παιδιά με ειδικές ανάγκες, τα οποία προφανώς χρειάζονταν ένα διαφορετικό τρόπο για να μάθουν. Τότε ήταν που σκέφτηκε πάνω στην αυτονομία, την βούληση και την ελευθερία του παιδιού, ξεχωρίζοντας όμως την ανορίωτη σχέση αγάπης που προσφέρουν αρκετοί γονείς από τις δικές της έννοιες. Οι γονείς για εκείνην πρέπει να βοηθούν, όχι να κάνουν για το παιδί τους ότι πιστεύουν πως δεν μπορεί να κάνει εκείνο. Ταυτόχρονα όμως δεν θα έπρεπε να πιέζουν το παιδί να τους πει κάτι, το οποίο εκείνο ακόμα δεν μπορεί να βάλει σε λόγια. Η Μοντεσσόρι το ονομάζει αυτό το «μυστικό» του παιδιού.
Το βιβλίο «Μιλώντας σε γονείς» συμπεριλαμβάνει έντεκα κείμενα της Μαρίας Μοντεσσόρι, τα οποία με έναν άμεσο και πολύ ξεκάθαρο τρόπο προτείνουν –στις αρχές του περασμένου αιώνα- τρόπους επικοινωνίας με τα παιδιά που ακόμα και σήμερα μας εκπλήσσουν όχι μόνο για την επαναστατικότητά τους, αλλά και την ανάγκη να παρατηρούμε και να ακούμε τα παιδιά για να τα βοηθήσουμε να έχουν μια υγιή ανάπτυξη.
Πηγή:
In Same Category
- Ο Αναγνώστης / Για ένα ποδήλατο / Εύη Γερασίμου-Καλλιγά / Οκτώβριος 2024
- Σκεπτικό βράβευσης White Ravens 2024 (αγγλικά) / Το κοτσύφι
- Διάστιχο / Ελένη Γεωργοστάθη: «Φίλοι δεμένοι με κλωστή» / Κατερίνα Ζαμαρία / 19 Σεπτεμβρίου 2024
- Ο Αναγνώστης / Μικρά κριτικά εικονογραφημένα… με δυο λόγια / Μαρίζα Ντεκάστρο / Σεπτεμβριος 2024
- efsyn.gr / «Μια φωλιά για μένα» της Βαλεντίνας Παπαδημητράκη / Μαρία Μυστακίδου / 3 Μαρτίου 2024