Κόκκινη Αλεπού / ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ 5: Mάρια Μπαχά / Ζωή Κοσκινίδου / 11 Απριλίου 2024

“5” θα πει τα πέντε πιο αγαπημένα βιβλία ενός εικονογράφου. Κάθε μήνα ένας Έλληνας ή μία Ελληνίδα δημιουργός επιλέγει και παρουσιάζει πέντε εικονογραφημένα βιβλία – ελληνικά ή ξένα, καινούρια ή παλιότερα, για παιδιά ή ενήλικες. Μέσα από αυτές τις επιλογές και τα μικρά κείμενα που συνοδεύουν τα βιβλία – ένα είδος λεζάντας – παίρνουμε μια μικρή γεύση από τις αναγνωστικές προτιμήσεις των καλλιτεχνών, τα βιβλία των οποίων έχουμε στα σπίτια μας και ξεφυλλίζουμε σχεδόν καθημερινά. Μια ιδέα ίσως από τις επιρροές τους, τους καλλιτέχνες που θαυμάζουν, τα έργα που αγαπούν να έχουν στη βιβλιοθήκη τους. Παράλληλα, μέσα από τις επιλογές αυτές γνωρίζουμε βιβλία και δημιουργούς που ίσως να μην ξέραμε ως τώρα. Ένα ταχύρυθμο μάθημα εικαστικών, μια εισαγωγή στον υπέροχο κόσμο της εικονογράφησης, που μόνο οι ίδιοι οι εικονογράφοι μπορούν να προσφέρουν.

Επιμέλεια στήλης: Ζωή Κοσκινίδου

H Mάρια Μπαχά είναι ζωγράφος και εικονογράφος βιβλίων. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1976, σπούδασε Ζωγραφική στην ΑΣΚΤ με δάσκαλο τον Γ. Ψυχοπαίδη και θεατρικό κοστούμι στο Edinburgh College of Art, Εδιμβούργο, ενώ έχει παρακολουθήσει μαθήματα χαρακτικής και μεταξοτυπίας. Έχει κάνει διάφορες ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Εμείς τη γνωρίσαμε γύρω στο 2015, την εποχή του “Ο Λου και ο Λι στο νησί της τελειότητας” (κειμ. Μ. Ζαβάκου, εκδ. Παπαδόπουλος) και αργότερα με το “Ζωγράφισέ μου ένα σπίτι” της Χριστίνας Φραγκεσκάκη (εκδ. Καλειδοσκόπιο), όμως το έργο της δεν ξεκινά και σίγουρα δεν σταματά εκεί. Το πρώτο βιβλίο που εικονογράφησε στην καριέρα της ήταν το “Μαξ ο Τυχερόγατος” της Αργυρώς Πιπίνη, (εκδ. Μεταίχμιο, 2003) και τα πιο πρόσφατα ήταν το “Η Λίζα και οι Επτά Ζωγράφοι” (κειμ. Χρ. Ανδρέου, Καλειδοσκόπιο) και το “Σαν διακοπές ρεύματος” (κειμ. Άλ. Χαλικιά, Ίκαρος). Το 2021 παρουσίασε την πρώτη της ολοκληρωμένη δουλειά, κειμενικά και εικονογραφικά, το “Μια ιστορία για τον Διονύσιο Σολωμό” (εκδ. Καλειδοσκόπιο), μια διαφορετική ματιά στο έργο και τη ζωή του Σολωμού, ένα βιβλίο με άπταιστο κείμενο, που οι λέξεις του δίνουν τροφή στο μυαλό να στήσει σκηνικά, σαν θεατρικά, εμπνευσμένα από τις εικόνες που η Μάρια Μπαχά δημιούργησε. Και αυτό με τα σκηνικά έχει βάση, μιας και η Μπαχά έχει κάνει σκηνικά και κοστούμια για θεατρικές παραστάσεις και τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ. Για τη δουλειά της έχει τιμηθεί με Κρατικό Βραβείο Εικονογράφησης, με βραβείο από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, ενώ έχει αποσπάσει Έπαινο από τα Ελληνικά Βραβεία Γραφιστικής και Εικονογράφησης (ΕΒΓΕ).

Λαμβάνοντας τη σκυτάλη από τη Ναταλία Καπατσούλια, η Μάρια Μπαχά μας παρουσιάζει τα πέντε αγαπημένα της εικονογραφημένα βιβλία και μέσα από τις σύντομες περιγραφές τους μιλάει και συστήνει έργα και δημιουργούς, ενώ παράλληλα μας παραδίδει ταχύρυθμο μάθημα με θέμα “πώς ‘διαβάζεις’ τις εικόνες σε ένα εικονογραφημένο βιβλίο – και όχι μόνο το κείμενο”.

Είναι Τέρας;, Αχιλλέας Ραζής, Καλειδοσκόπιο, 2022.
Όταν έχεις τον ρόλο του εικονογράφου έχεις το κεφάλι σου ήσυχο (κατά κάποιον τρόπο). Όταν όμως καλείσαι να φτιάξεις ένα silent book τα πράγματα δυσκολεύουν. Γίνεσαι συγγραφέας (σιωπηρά), σκηνοθέτης, μοντέρ, επιμελητής και κάπου στο τέλος στριμώχνεται και η ιδιότητα του ζωγράφου. Ο Αχιλλέας Ραζής στο σιωπηλό του βιβλίο “Είναι Τέρας;” έχει καταφέρει να φτιάξει έναν ολοκληρωμένο κόσμο. Πάντα στις δουλειές του, έτσι κι εδώ -κι αυτό είναι ένα στοιχείο που μ’ ενδιαφέρει πολύ- αντλεί έμπνευση από ό,τι τον περιβάλλει ή κάνει διακριτικές αναφορές σε αγαπημένους του ζωγράφους. Το Είναι Τέρας; έχει χρώμα, σφιχτή αφήγηση, αναπνοές και ρυθμό, αλλά κυρίως ξέρει τι θέλει να πει. Επειδή όλα αυτά τα τεχνικά στοιχεία είναι πολύ δουλεμένα, ώριμα και άρτια, αφήνει χώρο στο συναίσθημα του αναγνώστη να κυκλοφορήσει ελεύθερο στα φιλόξενα σαλόνια του και να τα επενδύσει με το δικό του νόημα, χωρίς να του επιβάλλεται. Ανυπομονώ για το επόμενο βιβλίο του.

Ασφοντυλίτης, Εύη Γεροκώστα, εικονογράφηση Κώστας Μαρκόπουλος, Καλειδοσκόπιο, 2017.
Ο Κώστας Μαρκόπουλος δημιουργεί μικρά έργα τέχνης σε κάθε σελίδα. Η αφαιρετική του ματιά και η μικρή του κλίμακα καθιστούν κάθε στοιχείο της εικόνας πολύτιμο και ξεχωριστό. Κάθε εικόνα μαζεύεται και συμπυκνώνεται στα απολύτως απαραίτητα, ως προς τη φόρμα, το χρώμα, τη ρυθμολογία αλλά και την αφήγηση. Τα χρωματιστά στίγματα που περιβάλλουν τον ήρωα στο εξώφυλλο συνεχίζουν στα, σαν φόδρες, σαλόνια, γίνονται το πουά μοτίβο στο φόρεμα της νύφης, σκορπίζονται από το μαντήλι της για να γίνουν το ρύζι του γάμου, μεγαλώνουν για να γίνουν τα φαναράκια του γλεντιού και τ΄ αστέρια του ουρανού, οι ψιχάλες της βροχής και τα φινιστρίνια του καραβιού, γίνονται πέτρες και αντηχούν τους ρυθμικούς χτύπους του καλεμιού. Μέσα από συνάψεις που μπορούν να σχηματιστούν μόνο από τις εικόνες που είναι ειδικά φτιαγμένες για ένα κείμενο, εδώ, αφού κλείσουμε το βιβλίο, δεν είμαστε καν σίγουροι αν διαβάσαμε για τα ροδοπέταλα στα μάγουλα του κοριτσιού ή αν τα είδαμε στις εικόνες. Η Εύη Γεροκώστα αφηγείται με τρόπο και ρυθμό κλασικού παραμυθιού μια εκδοχή της αληθινής, όπως μας πληροφορεί το επεξηγηματικό κείμενο στο τέλος του βιβλίου, ιστορία του αυτοδίδακτου καλλιτέχνη, που όταν έχασε την ικανότητά του να περπατάει ξεκίνησε να σφυρηλατεί- να «κεντάει»- τους βράχους και τις πέτρες του μικρού χωριού του. Αυτό το βιβλίο, εικόνες και κείμενο, είναι από τα αγαπημένα μου των τελευταίων χρόνων και το ξεφυλλίζω ξανά και ξανά.

Οι φωτογραφίες ανήκουν στη Μάρια Μπαχά, εκτός από αυτή με το εξώφυλλο του βιβλίου του Αχιλλέα Ραζή.

Πηγή:

https://kokkinialepou.gr/5-maria-bacha/