Elniplex / Συνέντευξη Εύης Γεροκώστα / Απόστολος Πάππος / 3 Νοεμβρίου 2020

Χρατς! Τόσο απλά! Ένας ήχος κοινός, σχεδόν καθημερινός. Σα να σκίζεις χαρτί, γιατί διάβασες κάτι που δε σου άρεσε ή σα να το κρύβεις από κάποιον που δεν πρέπει να το δει. Ή σαν παπούτσι παιδικό με βέλκρο. Με Χρατς! Από το παπούτσι στο νου και το χαρτί μικρός ο δρόμος για μια σαγηνευτική αφηγήτρια που ενίοτε μεταφέρει σε σελίδες όσα αφηγείται σε μικρούς και μεγάλους στις παραστάσεις της.

Το νέο της βιβλίο, το Χρατς κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο και θα ακουστεί απευθείας στην καρδιά σας.

Χρατς, Εύη. Ο ήχος αυτού του βέλκρου στα παπούτσια γίνεται ο τίτλος του νέου σου βιβλίου. Μίλησέ μας γι’ αυτό…

Για άλλη μια φορά όλα ξεκίνησαν από την αφήγηση. Μια συνάντηση ανάμεσα σε μένα, μια μουσικό -τη Μάτα Κούρτη-, και έναν beatboxer -τον Βασίλη Παπούλια (στα Πετράλωνα ήταν, μια ζεστή μέρα). Μια πρόταση να συνεργαστούμε και να φτιάξουμε μια παράσταση για το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, φυσικά με θέμα τη μουσική. Βουνό φαινόταν όλο αυτό. Εμείς όμως το κάναμε να μοιάζει με λοφάκι.

Η ιστορία γράφτηκε, η παράσταση «Μπαμπά, θα γίνω μαέστρος!» ετοιμάστηκε με ταχύτητα φωτός και παρουσιάστηκε κάμποσες Κυριακές στο Μέγαρο Μουσικής. Αφήγηση, τραγούδι, beatbox. Και γέλια. Πολλά κυριακάτικα γέλια.

Ο κύκλος παραστάσεων ολοκληρώθηκε και η ιστορία αποκοιμήθηκε. Την ξύπνησε όμως ένα καλειδοσκόπιο, που κάτι είδε σ’ αυτή την ιστορία.

Κι εγώ, που γράφω σχεδόν πάντα μια κι έξω και χωρίς ν’ αλλάζω πολλά, αυτή την ιστορία τη γνώρισα από την αρχή. Αυτή την αρχή κράτησα, βρήκα και το τέλος της. Στοίχημα μεγάλο να γράφει κανείς με λίγα λόγια -όσα είναι αρκετά.

Το βιβλίο δεν θα μπορούσε να έχει άλλο τίτλο πέρα από Χρατς. Φαντάζεστε με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορεί ν’ ακουστεί αυτή η λέξη από το στόμα και το σώμα; Αν συναντήσετε κάπου τη Μάτα και τον Βασίλη, θα σας πουν ότι αυτοί οι τρόποι είναι αμέτρητοι…

Γιατί ο ήρωας αδυνατεί να δέσει τα κορδόνια του;

Επειδή δεν έχει συναντήσει ακόμα τον «μαγικό βοηθό» που θα τον προκαλέσει να τα δέσει. Έναν τσαγκάρη, μια γάτα, μια πασχαλίτσα, μια δεκαοχτούρα, ένα κορίτσι, μια βροχή… Φαντάσου όλοι αυτοί -κι άλλοι τόσοι- να χάριζαν στον ήρωα ζευγάρια κορδόνια, άλλος με τα χέρια του, άλλος με τα φτερά του, άλλος με τα πατουσάκια του… Θα ερχόταν η μέρα που όλα αυτά τα κορδόνια θα βρίσκονταν στα χέρια του και… κάτι θα έπρεπε να τα κάνει. Θα κοιτούσε μια τα παπούτσια με τα χρατς και μια τα άλλα, εκείνα που περίμεναν να δεθούν με κορδόνια. Κάποια στιγμή λοιπόν θα τολμούσε ν’ αγγίξει το άπιαστο.

Πόσο σημαντικά είναι τα συναισθήματα σε ένα παιδί; Πόσο μπορεί ο φόβος, το άγχος να παρεμποδίσουν τη γνώση;

Όλα τα συναισθήματα καλοδεχούμενα είναι. Πώς θα νιώσουμε ότι ζούμε αν δεν τα γνωρίσουμε όλα; Ο φόβος, το άγχος, όλα τα αρνητικά συναισθήματα έχουν και την άλλη του πλευρά.

Μπορούν ορμή να δώσουν στα παιδιά και τόλμη να παλέψουν και να τα νικήσουν. Ακόμα όμως κι αν δεν το καταφέρουν, τουλάχιστον θα έχουν δοκιμάσει. Και, το σημαντικότερο, θα ξέρουν το πρόσωπο αυτών των συναισθημάτων. Έτσι θα μάθουν να πορεύονται μαζί τους και ίσως, μια μέρα, τα φέρουν στα δικά τους μέτρα.

Η διαχείριση των συναισθημάτων λείπει πολύ από οικογένειες και σχολεία, ειδικά όσο ανεβαίνουμε σε ηλικία. Έχεις επισκεφθεί δεκάδες σχολεία, έχεις συναντήσει εκατοντάδες παιδιά. Τι θα πρότεινες πάνω σε αυτό το θέμα;

Ένα έχουμε να κάνουμε: να πιανόμαστε από τις ασήμαντες αφορμές που μας δίνουν τα παιδιά -και είναι τόσες πολλές-, και να τους δίνουμε κι άλλες, ακόμα πιο ασήμαντες.

Πώς δένουμε κόμπους στα συναισθήματα των παιδιών μας; Ποια βασικά λάθη κάνουμε;

Ακριβώς τα ίδια λάθη που κάνουμε και με τον εαυτό μας. Καθρέφτες είμαστε οι μεγάλοι και τα παιδιά βλέπουν τον εαυτό τους μέσα μας.

Τι μας προσφέρει να «κοιτάμε ψηλά»;

Έγραψε σε μια ιστορία του ο Αργύρης Χιόνης: «Αν δεν σηκώνετε, πότε πότε, το βλέμμα σας στον ουρανό, υπάρχει κίνδυνος να χάσετε θαύματα που συμβαίνουν εκεί πάνω. Αν πάλι περπατάτε κοιτώντας συνέχεια ψηλά, υπάρχει κίνδυνος να πατήσετε μια παπαρούνα που φύτρωσε στο πεζοδρόμιο.

Όλα χρειάζονται λοιπόν. Υπάρχει όμως κάτι που κερδίζουμε μόνο κοιτάζοντας ψηλά. Όταν περπατάμε με το κεφάλι χαμηλωμένο η ανάσα και η φωνή μας κρύβονται και παλεύουν ν’ ακουστούν. Όταν όμως κοιτάξουμε όλο αυτό το θαύμα που υπάρχει πάνω μας η φωνή ανοίγει. Κι όταν η φωνή ανοίγει μπορεί ν’ ακουστεί μέχρι την άκρη του κόσμου. Τότε οι κόμποι μας ξυπνούν, λύνονται και τρέχουν να μάθουν τη ζωή. 

Ποιο είναι το μεγαλύτερο μπλοκάρισμα που σου έχει συμβεί λόγω κόμπου συναισθημάτων;

Να το πω με μια μικρή ιστορία κρυφή και κρυμμένη; Μου είναι πιο εύκολο…

Το δέρμα μου έχει κόκκινες πληγές. Όμως δεν έχω χτυπήσει.
Το δέρμα μου βγάζει λέπια. Όμως δεν είμαι ψάρι.
Το δέρμα μου με φαγουρίζει. Όμως δεν έχω ψείρες ούτε ψύλλους.
Το δέρμα μου έχει αγκάθια. Όμως δεν είμαι σκαντζόχοιρος.

Οι πληγές είναι κόκκινες και έχουν το σχήμα σταγόνας.
Τα λέπια μοιάζουν με νιφάδες που πέφτουν απαλά στο πάτωμα.
Η φαγούρα δεν με ξεχνάει ούτε όταν κοιμάμαι.
Τα αγκάθια μου τα κοιτάζουν όλοι, κανείς όμως δεν θέλει να τ’ αγγίξει.
Τις πληγές τις κρύβω κάτω από μακριά ρούχα και μανίκια.
Τα λέπια τα διώχνει η σκούπα.
Τη φαγούρα την ξεγελάω με παιχνίδια του μυαλού.
Τα αγκάθια όμως είναι εκεί.

Δεν κινδυνεύω από αυτά, ούτε εγώ ούτε κανένας άλλος.
Όμως τα κουβαλάω, πάνω μου και μέσα μου.
Μήπως τελικά είμαι σκαντζόχοιρος…;

Ο σκαντζόχοιρος είναι νυκτόβιος.
Εμένα μου αρέσουν οι περίπατοι με τον ήλιο.
Ο σκαντζόχοιρος γρυλίζει και τσιρίζει.
Εγώ μιλάω, λέω ιστορίες και τραγουδάω.
Ο σκαντζόχοιρος τσιμπάει με τ’ αγκάθια του τον εχθρό.
Εγώ δεν έχω τσιμπήσει κανέναν.

Κι αν δεν είμαι σκαντζόχοιρος, τι είμαι;
Μέχρι να βρω την απάντηση έχω πολλά να μάθω.

Να γλύφω τις κόκκινες πληγές μου για να πονάνε λιγότερο.
Να κάνω το στόμα μου άνεμο που σκορπίζει τα λέπια μακριά.
Να νιώθω τη φαγούρα σαν γαργαλητό και να γελάω.
Και να χαϊδεύω τα αγκάθια μου, σα να είναι βελούδινα.
Βελούδινος σκαντζόχοιρος στα χρώματα του κόκκινου.

Έχεις έναν «παραμυθένιο» τρόπο να βλέπεις τα πάντα, έναν τρόπο να βλέπεις το καλό και το όμορφο παντού. Τι σε «εξόπλισε» να κοιτάζεις έτσι;

Όπως όλοι έτσι κι εγώ ζω στο φως και το σκοτάδι, στη χαρά και τη λύπη, στην ελπίδα και την απόγνωση. Τα πράγματα τα βλέπω όπως ακριβώς είναι. Απλώς τα όμορφα είναι πάντα περισσότερα από τα δύσκολα. Αρκεί ν’ αφήνουμε τη ματιά μας να τα αγκαλιάσει. Αν το έχω καταφέρει αυτό έστω και στο ελάχιστο, το χρωστάω στον φύλακα-άγγελο που μου έμαθε να βλέπω το κακό (και) καλό.

Η συνεργασία σου με τον διακεκριμένο και σπουδαίο εικονογράφο Κώστα Μαρκόπουλο πώς ήταν;

Το Χρατς είναι το δεύτερο βιβλίο που φτιάξαμε μαζί μετά τον Ασφοντυλίτη. Τον Κώστα τον θαυμάζω για πολλά, κυρίως όμως γιατί δεν βιάζεται. Διεκδικεί χρόνο για να γνωριστεί με τις λέξεις, να τις αγγίξει, να σχετιστεί μαζί τους κι έπειτα να τις πει αλλιώς, με τον δικό του τρόπο. Αυτή τη φορά, βέβαια, νομίζω ότι οι λέξεις μου τον παίδεψαν λίγο περισσότερο. Μιλούσαμε συχνά στην πορεία της δημιουργίας του βιβλίου, από κοντά κι από μακριά, κι αυτό που του έλεγα κάθε φορά ήταν να μην προσπαθήσει τόσο να καταλάβει τι σημαίνουν οι λέξεις της ιστορίας για μένα αλλά να τις προσεγγίσει από τη δική του σκοπιά. Είχα και συνεχίζω να έχω μεγάλη εμπιστοσύνη στα μικρά και στα μεγάλα θαύματά του.

Εύη Γεροκώστα
Χρατς Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο (εικ.: Κώστας Μαρκόπουλος)

Πηγή:

https://www.elniplex.com/xrats