V for Victoria / "Δέκα και Δέκα": Συνέντευξη Σπύρου Κακατσάκη / Βικτώρια Αλεξίου / 9 Αυγούστου 2021

Μόλις κυκλοφόρησε το πρώτο βιβλίο του αξιολογότατου Σπύρου Κακατσάκη, δικηγόρου και δασκάλου νομικών θεμάτων, ” Δέκα και δέκα” από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο. Με αφορμή το συγκεκριμένο βιβλίο μιλήσαμε για το αν η ζωή είναι επιλογή ή ετεροκαθορισμός, για την έννοια της τιμωρίας και γενικότερα για ζητήματα που απασχολούν τον συγγραφέα…

 

Ποια ήταν η αφορμή για τη συγγραφή του «Δέκα και Δέκα»; Θα μας αποκαλύψετε κάποια στοιχεία του;

Αφορμή για τη συγγραφή του μυθιστορήματος στάθηκε η ιδέα του «δέκα και δέκα». Δεν θα υπεισέλθω σε λεπτομέρειες βέβαια, για να μην αποκαλύψω σημαντικά στοιχεία του βιβλίου. Θα σας εκμυστηρευτώ όμως, πως με αφετηρία την κεντρική ιδέα της τηλεφωνικής κλήσης της άγνωστης γυναίκας στον ήρωα Μάριο Μαθιόπουλο, κάθε νύχτα, στην οποία του λέει απλώς «δέκα και δέκα», ξετυλίγεται ένα κουβάρι κρίσιμων γεγονότων που έχουν στιγματίσει τη ζωή του ήρωα και που φαίνεται να σχετίζονται με αυτές τις βραδινές ενοχλήσεις.

Αν και είστε δικηγόρος και δάσκαλος νομικών μαθημάτων, αποφασίσατε να καταπιαστείτε με τη συγγραφή ενός λογοτεχνικού έργου. Ποια ανάγκη σας ώθησε και τι σημαίνει συγγραφή για εσάς;

Η ανάγκη της δημιουργίας ιστοριών γεννήθηκε μέσα μου ήδη από την εποχή που δεν έχω για τον εαυτό μου μνήμες. Σε ηλικία τριών ετών, μου διηγείται η μητέρα μου, πως έχω πάρει λευκά χαρτιά μπροστά μου και με ένα μολύβι τα μουντζουρώνω και στην ερώτησή της τι κάνω, η απάντηση που αφοπλιστικά πήρε από μένα είναι ότι γράφω σενάρια! Αλλά και από τότε που έχω μνήμη, πλέκω ιστορίες στο μυαλό ή στο χαρτί, σαν να αποσυμπιέζω με τον τρόπο αυτό τη φαντασία που συσσωρεύεται μέσα μου και ψάχνει να βρει διέξοδο. Σήμερα βέβαια αντιλαμβάνομαι ότι η συγγραφή αποσυμφορεί την απαιτητική επαγγελματική καθημερινότητά μου και λειτουργεί ως βάλσαμο μέσα μου για να παραμένω ψυχικά και πνευματικά διαυγής.

Συστήστε μας τον κεντρικό ήρωα, τον Μάριο…

Ο Μάριος, ηλικίας τριάντα ετών, είναι ένας γοητευτικός μαθηματικός, ο οποίος ζει μόνος στο Αιγάλεω και δουλεύει ως καθηγητής σε σχολείο. Διατηρεί μία σταθερή σχέση και φαινομενικά έχει τις συνήθειες και τα χαρακτηριστικά ενός σύγχρονου νέου. Γυμνάζεται, έχει ένα σκύλο, είναι επικοινωνιακός, έξυπνος κοκ. Αν όμως κανείς διεισδύσει πιο βαθιά μέσα του, θα ανακαλύψει μία έξη του, κοινότοπη μεν, πλην όμως διογκωμένη σε σχέση με το συνήθως συμβαίνον.

Τι ρόλο διαδραματίζουν στη ζωή του ο έρωτας και η φιλία;

Σε μια πρώτη ματιά ο Μάριος προσδίδει στον έρωτα και τη φιλία σημαίνοντα ρόλο. Στην πραγματικότητα όμως έχει παρεξηγήσει τις έννοιες αυτές και τους έχει δώσει διαφορετική υφή από αυτήν που έχουν. Βαπτίζει έρωτα τη σεξουαλική επαφή και φιλία την κοινή πορεία του με τους κοντινούς του ανθρώπους.

Πόσο αιχμάλωτος των σκέψεών του είναι όσο ξετυλίγεται η ιστορία και προσπαθεί να… λύσει την εξίσωση;

Στο σημείο αυτό συμπονώ τον Μάριο. Είναι δικαιολογημένο και ανθρώπινο να χάνεται η καθαρότητα της σκέψης και η επικράτηση της λογικής σε καταστάσεις κινδύνου ή απειλής. Είναι μέγιστο προσόν ο άνθρωπος να μπορεί να διαχειρίζεται τις κρίσεις με ψυχραιμία και ωριμότητα. Τις καλύτερες συμβουλές μπορούμε να τις δίνουμε στα προβλήματα των άλλων, μόλις όμως η τρικυμία χτυπήσει το δικό μας καράβι, η σκέψη ζαλίζεται από τη θαλασσοταραχή. Θα σας πω χαρακτηριστικά ότι στο δικηγορικό κόσμο συχνά λέγεται ότι ο καλύτερος δικηγόρος για τους πελάτες του, είναι ο χειρότερος δικηγόρος για τον εαυτό του.

Η ζωή του καθενός δεν είναι σίγουρα μια ευθεία. Τελικά, στις στροφές της πορείας του προσωπικού μας ταξιδιού, παρόλο που δεν επιλέγουμε αυτό που μας συμβαίνει, όπως και ο Μάριος, η στάση μας απέναντι σε αυτό που μας συμβαίνει είναι πάντα επιλογή μας;

Θα ήταν ουτοπικό να υποστηρίξουμε ότι οι άνθρωποι μπορούμε να έχουμε τόσο συγκροτημένη προσωπικότητα, ώστε να είμαστε απόλυτοι πως ό,τι κι αν μας επιφυλάσσει η ζωή, θα το αντιμετωπίσουμε όπως θα θέλαμε να πράξουμε στη θεωρία. Άλλο οι ασκήσεις επί χάρτου άλλο ο στίβος μάχης. Πόσες φορές δεν έχουμε αναρωτηθεί για το πώς λειτουργήσαμε στην πράξη ή κατόπιν δεν αναγνωρίζουμε τη συμπεριφορά μας ή ακόμη και τον εαυτό μας; Όσο πιο πολύ μακραίνει η διαδρομή, τόσο πιο συχνά συνειδητοποιούμε ότι η στάση μας δεν είναι πάντα επιλογή μας, αλλά ότι αναγκαζόμαστε να επιλέξουμε τη στάση που επιβάλλουν οι συνθήκες. Αυτό δεν είναι η εμπειρία;

«Παίρνουμε τη ζωή στα χέρια μας, αλλά δεν ξέρουμε πώς να τη διαχειριστούμε. Αν εγώ ξέρω τους αριθμούς, δεν σημαίνει ότι λύνω εξισώσεις», αναφέρεται στο βιβλίο. Ποια η δική σας άποψη;

Εντοπίσατε ένα από τα πιο κοφτερά – κατά τη γνώμη μου – σημεία του βιβλίου. Η συνειδητοποίηση του ήρωα ότι είμαστε αυτό που μάθαμε και όχι αυτό που θέλουμε. Τελικά η ζωή μας είναι επιλογή ή ετεροκαθορισμός; Θα ήθελα να απαντήσω το πρώτο, φοβάμαι όμως ότι η επιστήμη της ψυχολογίας έχει δίκιο. Όσα μάθαμε ως την ηλικία των πέντε ετών, μας καθορίζουν στην πορεία μας. Και είναι τόσο οξύμωρο ότι η προσωπικότητα διαμορφώνεται στην περίοδο της ζωής μας, από την οποία δεν έχουμε σχεδόν καμία μνήμη! Από κει και μετά, ναι, μπορεί να ζούμε και να συμπεριφερόμαστε όπως θα θέλαμε, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε εμείς. Παίζουμε το ρόλο που μας αρέσει, όχι όμως απαραίτητα το ρόλο του είναι μας.

Κομβικής σημασίας φαίνεται να είναι η έννοια της «τιμωρίας», όπως καταδεικνύει και ο παράτιτλος του βιβλίου «Η τιμωρία κρύβεται μέσα μας». Ποιος είναι ο αυστηρότερος κριτής κατά τη γνώμη σας; Υπάρχει δίκαιη τιμωρία;

Θα ήθελα να απαντήσω ότι αυστηρότερος κριτής είναι ο ίδιος ο εαυτός μας. Όμως αυτή η παραδοχή προϋποθέτει ολοκληρωμένη προσωπικότητα και κάτι τέτοιο δεν είναι πάντα αυτονόητο. Έτσι, αυστηρότερος κριτής είναι μάλλον ο αδικημένος, αυτός που έχει υποστεί την μεμπτή συμπεριφορά και τις συνέπειές της. Όσον δε αφορά στο δίκαιο της τιμωρίας: αυτό είναι από μόνο του οξύμωρο. Η απάντηση στο άδικο δεν μπορεί να είναι η τιμωρία, αλλά το δίκαιο. Ομολογώ όμως ότι το ανθρώπινο εύρημα της τιμωρίας ως απάντηση στο άδικο, πλησιάζει στο φυσικό νόμο δράσης – αντίδρασης και μέχρι σήμερα εξυπηρετεί καλύτερα από κάθε άλλη λύση, που προτάθηκε, την προσπάθεια για ομαλή κοινωνική συμβίωση.

Ποια αξία θεωρείτε αλήθεια υπέρτατη;

Αν πρέπει να επιλέξω μόνο μία αξία, θα καταλήξω στο σεβασμό. Ίσως γιατί νιώθω ότι ο άνθρωπος που σέβεται έχει υιοθετήσει κι άλλες αξίες, νιώθω δηλαδή ότι ο σεβασμός είναι το σύνολο με υποσύνολα επιμέρους αξίες, όπως η ευγένεια, η αγάπη, η υπευθυνότητα, η αξιοπρέπεια.

Η αριστοτεχνική δομή, η δυνατή γραφή και οι τολμηρές ανατροπές αποκαλύπτουν έναν έμπειρο συγγραφέα. Τι έχει σφραγίσει τη συγγραφική σας ταυτότητα; Ποιοι συγγραφείς καθόρισαν τη νεανική σας ηλικία;

Ευχαριστώ για τα κολακευτικά σας λόγια. Να διευκρινίσω βέβαια ότι το «Δέκα και Δέκα» είναι το πρώτο μυθιστόρημα που εκδίδεται, έχω όμως στην προσωπική μου συλλογή, μεγάλη ανέκδοτη γκάμα μυθιστορημάτων, διηγημάτων, θεατρικών έργων κοκ.

Τώρα, στα νεανικά μου χρόνια διάβασα κυρίως Έλληνες, ίσως γιατί έτσι ένιωθα οικειότητα . Πέρα από τους κλασικούς, στους οποίους συγκαταλέγω τη Σωτηρίου, τον Καζαντζάκη, τον Λουντέμη, θα αναφερθώ και σε πιο σύγχρονους. Από τα αγαπημένα μυθιστορήματα των νεανικών μου χρόνων είναι η «Εύα» του Γιώργου Λεονάδρου και «Ο θείος Πέτρος και η εικασία του Γκόλντμπαχ» του Απόστολου Δοξιάδη. Παρόλ’ αυτά νιώθω ότι στον παρόντα χρόνο η συγγραφική μου επιρροή προέρχεται από πιο σύγχρονες αναγνώσεις. Ξεχωρίζω με διαφορά τα έργα του Γιάλομ και του Μουρακάμι.

Έχετε παρακολουθήσει σεμινάρια δημιουργικής γραφής;

Είμαι αυτοδίδακτος στη συγγραφή. Βέβαια – εκτός από άπειρες αναγνώσεις λογοτεχνικών έργων παντός είδους – έχω μελετήσει ειδικά έργα για τη συγγραφή, το θέατρο, τον κινηματογράφο, έχω προπονηθεί και γράψει πολύ, και μέσω όλων αυτών έχω διαμορφώσει τον τρόπο που ταιριάζει στη δική μου πένα.

Τι θεωρείτε εξέλιξη σε έναν συγγραφέα;

Εκλαμβάνω την εξέλιξη για ένα συγγραφέα ως ώριμη εμπέδωση της ταυτότητάς του με πειραματισμούς χωρίς επανάληψη ή αντιγραφή του εαυτού του. Όπως σε ένα μουσικό: τα τραγούδια που συνθέτει δεν πρέπει να είναι τα ίδια, καθώς προχωρά την καριέρα του, αλλά πόσο σπουδαίο είναι να υπάρχουν στοιχεία που προδίδουν την ταυτότητά του, χωρίς να μπορείς να τα εντοπίσεις επ’ ακριβώς! Και πόσο κωμικό είναι να αναγνωρίζεις το δημιουργό ενός τραγουδιού, επειδή κοπιάρει την παλιά του επιτυχία!

Η πανδημία θεωρείτε πως μας έκανε καλύτερους αναγνώστες;

Δεν ξέρω αν η πανδημία από μόνη της είχε τη δύναμη να μας βελτιώσει ως αναγνώστες, σίγουρα όμως μας έδωσε τη δυνατότητα να διαβάσουμε περισσότερο κι αυτό από μόνο του είναι σημαντικό.

Τι θα απευθύνατε στους αναγνώστες μας που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;

Η συγγραφή ενός λογοτεχνικού έργου συνιστά έκθεση μιας πτυχής του εαυτού του συγγραφέα, κυρίως όμως της φαντασίας του. Μέσω της φαντασίας του βέβαια βρίσκει χαραμάδες για να θέσει τους προβληματισμούς και τις σκέψεις του. Έτσι λειτούργησα κι εγώ στο «Δέκα και Δέκα». Μέσα σε ένα έργο μυστηρίου έκρυψα στα ενδιάμεσα ζητήματα που με απασχολούν και θα χαρώ πολύ οι αναγνώστες που θα με τιμήσουν διαβάζοντας το μυθιστόρημα να μου επικοινωνήσουν τη θέση τους για αυτά.

Δηλώνετε στο σημείωμά σας πως «με το τέλος δεν τα πάτε καλά». Είναι στα επόμενα σχέδιά σας η συγγραφή ενός νέου βιβλίου;

Πράγματι, το τέλος είναι πάντα μεγάλος φόβος μου. Οπότε και εν προκειμένω δεν θα μπορούσα να πω ποτέ ότι η συγγραφή και εν γένει η δημιουργία για μένα τελείωσε. Η φαντασία μου διαρκώς πλάθει ήρωες και ιστορίες, που διοχετεύονται στο χαρτί, και είτε μένουν να διαβαστούν από μένα και το στενό μου κύκλο είτε εκδίδονται και συστήνονται στο ευρύ κοινό. Πιστεύω λοιπόν ότι στο μέλλον κάποια από τις νέες μου ιστορίες θα ξεφύγει από το συρτάρι μου και θα βρεθεί και πάλι διαθέσιμη στους πάγκους των βιβλιοπωλείων. Προς το παρόν θα αρκεστούμε στο «Δέκα και Δέκα»!

 

Πηγή:

https://vforvictoria.gr/book/interview