Η Αργυρώ Πιπίνη στο Elniplex

Κατόπιν της υποψηφιότητάς της στα Βραβεία του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου 2014, η Αργυρώ Πιπίνη δίνει μια συνέντευξη εφ' όλης της ύλης για τη συγγραφή, τη μετάφραση, το Σαίξπηρ και τους μαθητές της...

"Χρωστάω στους μαθητές μου και τους φίλους μου"

Κατόπιν της υποψηφιότητάς της στα Βραβεία του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου 2014, η Αργυρώ Πιπίνη δίνει μια συνέντευξη εφ' όλης της ύλης για τη συγγραφή, τη μετάφραση, το Σαίξπηρ και τους μαθητές της...

"Χρωστάω στους μαθητές μου και τους φίλους μου"

Γεννήθηκε στο Αγρίνιο. Αγαπά τη φύση, τα ζώα, τις βόλτες με φίλους, το σινεμά, το θέατρο, τα ταξίδια…  αλλά και τα βιβλία. Απο μικρό παιδί της άρεσε να σκαρώνει ιστορίες αλλά ποτέ δεν φανταζόταν ότι θα γίνει συγγραφέας. Σπούδασε στο πολιτικό τμήμα της Νομικής αλλά αυτό ήταν απλά μια συμφωνία, ένα deal που έγινε για να ανοίξει η μαγική πύλη του θεάτρου. Έδωσε υπόσχεση στους γονείς της να πάρει το πολυπόθητο πτυχίο, όμως ταυτόχρονα ανακάλυψε κι ένα καινούργιο κόσμο ν’ ανοίγεται μπροστά της. Στα φοιτητικά της χρόνια, πολύ γρήγορα έγινε μέλος στη θεατρική ομάδα της Νομικής. Αργότερα σπούδασε θέατρο στη σχολή Π. Κατσέλη καθώς και στη Βεάκη.
Τα χρόνια πέρασαν και την κέρδισε η αγάπη της για το θέατρο. Δούλεψε και δουλεύει ως ηθοποιός και διδάσκει υποκριτική σε διάφορες σχολές. Η σχέση της με τους μαθητές της είναι ιδανική και αποτελεί πηγή έμπνευσης για εκείνη. Μεταδίδει το πάθος και τη φλόγα που τη διακρίνει στα νέα παιδιά και διακευάζει θεατρικά κείμενα του Σαίξπηρ που αγαπά ιδιαίτερα. Ταυτόχρονα μεταφράζει πολλά βιβλία και το κάνει με πολύ μεγάλη επιτυχία. Και κάποτε τρύπωνει στην καρδιά της και το γράψιμο. Γράφει αρκετά βιβλία για παιδιά και εφήβους. Έχει μεγάλη αδυναμία στις γάτες και δεν το κρύβει, εμπνέεται από τα κατορθώματα τους και πρωταγωνιστούν σε πολλά βιβλία της. Το ELNIPLEX έχει την τιμή να φιλοξενεί σήμερα την Αργυρώ Πιπίνη.

Συνέντευξη στη Δώρα Πουρή.

Κυρία Πιπίνη καλώς ορίσατε στους νηπιαγωγράφους του elniplex. Πώς προέκυψε το θέατρο στη ζωή σας; Και αλήθεια… υπάρχει κάποια γέφυρα, φανερή ή μυστική, που το ενώνει με τη νομική;
Η νομική ήταν τα «λύτρα» που πλήρωσα για το θέατρο. Και εξηγούμαι: έδωσα υπόσχεση στην οικογένειά μου ότι θα σπουδάσω, θα πάρω ένα χαρτί για να ’χω να πορεύομαι. Παρόλο που ξέραμε και οι δύο πλευρές ότι όλα παίζονται, τίποτα δεν είναι σίγουρο ακόμα κι αν έχεις κάποιο πτυχίο. Τελικά οι σπουδές μου ήταν μεγάλο δώρο, είχαν δίκιο οι γονείς μου _σπουδαίοι δάσκαλοι, ανακάλυψη της φοιτητικής ζωής, φίλοι, αμφιθέατρα, οργάνωση σκέψης. Και το κυριότερο: πρώτη επαφή με τη θεατρική ομάδα της σχολής.

Η συγγραφή βιβλίων έρχεται από παιδί καλπάζοντας πάνω σε κάποιο ταλέντο ή προκύπτει αργότερα;
Πάντα σκάρωνα ιστορίες. Διάβαζα ιστορίες και έλεγα ιστορίες. Ανέβαζα παραστάσεις βασισμένες σε δικές μου ιστορίες. Έπαιρνα ιστορίες από βιβλία που διάβαζα, άλλαζα το τέλος ή πρόσθετα ήρωες και τις αφηγούμουν σε άλλα παιδιά. Αλλά, το ορκίζομαι, ΠΟΤΕ μα ΠΟΤΕ δεν πίστευα ότι θα δήλωνα συγγραφέας, ότι θα έδινα συνέντευξη ως συγγραφέας, ότι θα με αποκαλούσαν συγγραφέα και δεν θα ξεκαρδιζόμουν στα γέλια, ότι θα ζούσα γράφοντας βιβλία. Ποτέ, αλήθεια.

Γράφετε βιβλία για παιδιά και εφήβους εδώ και πολλά χρόνια. Μέσα από ποιες χαραμάδες περνούν οι ιδέες, οι «εμπνεύσεις» για να γεννηθεί ένα βιβλίο από τα χέρια σας;
Κατ’ αρχάς από εικόνες (είμαι ‘τρελή’ με τον κινηματογράφο και τη ζωγραφική), από τη φύση, από τα ταξίδια που κάνω, από περιστατικά που ακούω ή διαβάζω στις εφημερίδες, από όνειρα που καταγράφω σ’ ένα τετραδιάκι. Κοιτάζω απ’ το παράθυρο και είναι σαν να βλέπω μέσα μου. Πρωτογράφω τις ιστορίες στο μυαλό μου κι έπειτα περνώ στο πληκτρολόγιο ή στο χαρτί.

Έχετε μεταφράσει πολλά βιβλία, από κλασικά μέχρι και νεότερα. Είναι μια ιδιαίτερη «τέχνη» η μετάφραση, έτσι δεν είναι; Έχει κάποια μυστικά ένας καλός μεταφραστής υποθέτω…
Nαι, η μετάφραση είναι ιδιαίτερη «τέχνη» αλλά είναι και μοναχική και δύσκολη δουλειά. Κατά μία έννοια είναι πιο δύσκολη κι από τη συγγραφή. Στη συγγραφή γεννάς κάτι απ’ το μηδέν, ενώ στη μετάφραση πρέπει να διαβάσεις τα λόγια ενός άλλου συγγραφέα αλλά και πέρα απ’ αυτά, πρέπει να αφουγκραστείς τις σκέψεις του. Στη μετάφραση στόχος είναι η απόδοση τόσο του κειμένου όσο και του πνεύματος του βιβλίου με απώτερο σκοπό την πλήρη συγχώνευση και των δύο. Ο μεταφραστής αποτελεί μια γέφυρα ανάμεσα στον συγγραφέα και τους αναγνώστες. Από έναν καλό μεταφραστή απαιτούνται χαμαιλεοντικές ιδιότητες ηθοποιού.

Βραβείο το 2012 από την Ελληνική Εταιρία Μεταφραστών Λογοτεχνίας, το όνομά σας συμπεριλαμβάνεται στους τιμητικούς πίνακες της IBBY το 2013 για τη μετάφραση του βιβλίου του Φρ. Έρλινγκς «Ψάρι στον ουρανό». Θα σας ρωτήσω κάτι λιγότερο αναμενόμενο: υπάρχει λόγος να υπάρχουν βραβεία στο βιβλίο; Είναι κίνητρο για έναν δημιουργό;
Δεν έχω πολλά χιλιόμετρα στο κοντέρ μου όσον αφορά τα βραβεία, ίσως κάποιος με μεγαλύτερη εμπειρία θα μπορούσε να δώσει ουσιαστικότερες απαντήσεις όσον αφορά αυτό το ερώτημα. Πιστεύω πως τα βραβεία δεν θα έπρεπε να είναι κίνητρο. Κάποιος γράφει γιατί θέλει να γράφει. Η αγάπη των αναγνωστών, των παιδιών, για τα βιβλία που γράφεις είναι μεγάλη ανταμοιβή. Και δεν είναι η μόνη. Όμως, τα βραβεία ανεβάζουν στη σκηνή ένα βιβλίο σε ρόλο πρωταγωνιστικό. Μας κάνουν να προσέξουμε βιβλία συγγραφέων που για διάφορους λόγους δεν έχουν βρει τον δρόμο τους προς το ευρύ κοινό. Βοηθούν τους εκδότες να προωθήσουν τα βιβλία. Πιστεύω ότι οι επιτροπές των βραβείων πρέπει να έχουν ως γνώμονα την υποδαύλιση του ενδιαφέροντος των αναγνωστών προς αξιόλογους συγγραφείς που, προς το παρόν και για ποικίλους λόγους, δεν τους έχουν προσέξει οι αναγνώστες.

Επιστρέφω στο θέατρο. Διδάσκετε υποκριτική εδώ και 14 χρόνια σε διάφορες σχολές θεάτρου. Τι σας προσφέρει η επαφή και η επικοινωνία με νέους ανθρώπους; Μιλήστε μας γι’ αυτήν τη σχέση…
H σχέση με τους μαθητές μου είναι σχέση συναρπαστική, βαθιά και ανταποδοτική, σχέση που με έχει εμπνεύσει και με έχει καθοδηγήσει. Στους μαθητές μου χρωστάω πολλά πράγματα τα οποία δεν σχετίζονται, απαραίτητα, μόνο με το θέατρο. Στους μαθητές μου και στους φίλους μου. Τώρα όσον αφορά το μάθημα, προτείνω κάποια βήματα, μοιράζω κάποια ‘κλειδιά’. Τους βοηθώ να διαβάσουν τα κείμενα αλλά και πίσω από τα κείμενα. Τα υπόλοιπα είναι στο χέρι των μαθητών μου: αυτοί κάνουν το θαύμα.

Από ποια ηλικία, πιστεύετε, ότι μπορούμε εμείς οι μεγάλοι που όλα τα ξέρουμε να μυήσουμε τα παιδιά στα κείμενα του μεγάλου Σαίξπηρ; Στο νηπιαγωγείο άραγε χωράει ο Σαίξπηρ ή οι πρόποδες της σχέσης βρίσκονται λίγο αργότερα;
Ο Σαίξπηρ. Αχ, ο Σαίξπηρ. Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί δεν κυκλοφορούν στα ελληνικά πολλές διασκευές των αρχαίων τραγικών αλλά άπειρες, πρωτότυπες ή μεταφρασμένες, διασκευές έργων του Σαίξπηρ; Ο Σαίξπηρ είναι συγγραφέας best seller: ευφάνταστες ιστορίες, φοβερή πλοκή, απίστευτοι χαρακτήρες. Αλλά ο Σαίξπηρ δεν είναι μόνο αυτό: είναι ποιητής, οι διασκευές βασίζονται σε θεατρικά έργα, ας μην το ξεχνάμε αυτό, παρόλο που στις περισσότερες αυτό που ξετυλίγεται είναι απλώς ο μύθος. Διαβάζοντας τα έργα του Σαίξπηρ στο πρωτότυπο ή βλέποντας παραστάσεις βασισμένες στα έργα του, ακούς τον ρυθμό της ποίησης, τον στίχο. Προσπάθησα στις διασκευές που έκανα να μην ξεχνάω την ποιητική καταγωγή των έργων, να μην περιορίζομαι στην αφήγηση, να συμπεριλαμβάνω διαλόγους. Πιστεύω ότι τα μικρότερα παιδιά θα μαγευτούν από την αφήγηση ιστοριών βασισμένων στον Σαίξπηρ, αλλά θεωρώ ότι για να χτιστεί μια πιο γερή σχέση παίζει κάποιο ρόλο η ηλικία. Βέβαια, όπως ξέρετε καλύτερα εσείς, παιδί με παιδί διαφέρει. Έχω συναντήσει τριτάκια, επί παραδείγματι, με δεξιότητες και φοβερή αντίληψη.

Τι σας χάρισε ο Σαίξπηρ ως συγγραφέα και ως άνθρωπο-γυναίκα;
Συγκίνηση διάρκειας, τάξη στο χάος που μας περιβάλει και μια νέα οπτική απέναντι στα πράγματα, μια θεώρηση που με οδήγησε βαθιά μέσα μου χωρίς όμως να με αποκόβει από το παρόν. Μου χάρισε δύναμη στους δύσκολους καιρούς. Αυτό, άλλωστε, δεν είναι ανάμεσα σε πολλά ακόμη το νόημα της ποίησης;

Υπάρχει κάποιο βιβλίο από όσα μεταφράσετε το οποίο δεσπόζει στο νου και την καρδιά σας; Και τι το τοποθετεί εκεί;
Δυσκολεύομαι να διαλέξω. Θα ήθελα ωστόσο να αναφέρω μία από τις πρώτες μου μεταφράσεις Το μυθιστόρημα των διακοπών του Charles Dickens. Ήταν ένα φοβερά αστείο βιβλίο, δύσκολο στη μετάφραση αλλά απολαυστικό. Ακόμα έχω στην καρδιά μου τα Σκουπίδια του Andy Mulligan πoυ μιλάει για τα παιδιά που ζουν στις χωματερές, τα παιδιά που έχουν τόσα λίγα που δεν τολμούν να ελπίζουν κι όμως ονειρεύονται.

“Το δικό τους Ταξίδι” είναι στη βραχεία λίστα για τα Βραβεία του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου 2014. Πόσο «πονά» κανείς όταν γράφει μια τέτοια ιστορία; Πόσο αισθάνεται «δικαίωση» όταν το βλέπει να διακρίνεται;
Δεν πονά η συγγραφή μιας τέτοιας ιστορίας. Έχεις πονέσει καιρό πριν, κάτι μπερδεμένο και θολό κρύβεται ακόμα μέσα σου και σε «τσιμπάει» αλλά, γράφοντας, λυτρώνεσαι. Tα τελευταία χρόνια έχασα πολλά αγαπημένα μου πρόσωπα. Όσο κι αν πιστεύεις ότι είσαι προετοιμασμένος για την απώλεια, η αδυναμία να αγγίξεις, να μιλήσεις, να μοιραστείς αποτελούν μονοπάτια δύσβατα που πρέπει να τα περπατήσεις. Πόσο μάλλον αν είσαι παιδί. Πάντοτε σκεφτόμουνα πώς θα μπορούσα να εξηγήσω σ’ ένα παιδί τι σημαίνει «Ποτέ ξανά…» Έγραψα λοιπόν αυτό το παραμύθι, Το δικό τους ταξίδι, αυτή την ιστορία για το ταξίδι από την παιδικότητα σε μια συνειδητότητα, σαν ένα ξόρκι στο «Ποτέ ξανά…» Σαν έναν αποχαιρετισμό σε όσους δεν βρίσκονται πια κοντά μας αλλά είναι πάντα δίπλα μας. Και αποτελεί «δικαίωση», πράγματι, η έκδοση ενός τόσο ωραίου βιβλίου για τον κύκλο της ζωής, τόσο από πλευράς εικονογράφησης όσο και από εκδοτική επιμέλεια.

Θα μας εκμυστηρευτείτε μια ανάμνηση της μικρής Αργυρώς που σας κάνει να χαμογελάτε;
Η προσπάθειά μου να κατεβώ τη σκάλα του σπιτιού μου καβάλα στο ποδήλατό μου. Με ιδιαίτερα δυσάρεστα αποτελέσματα. Αλλά, για έναν περίεργο λόγο, η ανάμνηση αυτή μου φέρνει ακόμα γέλια. Τότε, παλιά. Θα σας πω και κάτι ακόμα που με κάνει να χαμογελώ: η επιμονή μου να κοιμάται το γατάκι μου, η Νταίζη, ανάσκελα στο κρεβάτι της κούκλας μου σκεπασμένη με κουβερτάκι και τα μπροστινά της ποδαράκια έξω. Τώρα πια είμαι λιγότερο (έως καθόλου) καταπιεστική με τα κατοικίδια. Τώρα πια έχουν αυτά το πάνω χέρι.

Το τελευταίο σας βιβλίο «Η Αλίκη στην πόλη». Ποια είναι η «ιστορία» πίσω από την ιστορία του βιβλίου; Τι μας «κρύβει» η ιστορία και μας φανερώνουν οι λέξεις της;
Την Αλίκη την παρακολουθώ χρόνια, όπως έχω γράψει. Τη συναντώ στο μετρό με τα ακουστικά στ’ αυτιά, τη βλέπω ν’ ανεβοκατεβαίνει σε λεωφορεία, να περπατάει δίπλα σε συνθήματα, να χαϊδεύει ένα αδέσποτο. Την Αλίκη στην πόλη των θαυμάτων και των τραυμάτων, την Αλίκη και όλα τα νέα παιδιά, όλους τους αμήχανους κι απελπισμένους κατοίκους αυτής της πόλης που προσπαθούν να διαχειριστούν τα απρόοπτα, τα τελευταία χρόνια, και να ξανασυναντηθούν με τη χαρά. Οι διαδρομές μου στην πόλη, η εικόνα και το βίωμα, δημιούργησαν μια εκρηκτική δυναμική. Έτσι γεννήθηκε αυτό το βιβλίο.

Έχοντας διαβάσει, γράψει και μεταφράσει πολλά σημαντικά βιβλία, τι έχει χτιστεί ή μείνει μέσα ως τώρα;
Η πίστη στις δεύτερες ευκαιρίες. Η συνείδηση ότι η ζωή είναι ένα όνειρο, ότι η καλοσύνη είναι σημαντική (αν και υποτιμημένη) αρετή. Η πεποίθηση ότι το καλό θα νικήσει _το εννοώ.

Κυρία Πιπίνη ήταν μεγάλη η χαρά να σας έχουμε σήμερα εδώ.
Η χαρά είναι και δική μου, αγαπητοί νηπιαγωγράφοι του elniplex.

Ευχαριστούμε πολύ το elniplex και τη Δώρα Πουρή για αυτήν τη συνέντευξη!